Επιδημιολογία.

Επιδημιολογία. Επιδημιολόγος. Επιδημιολογικά δεδομένα.  Ή ακόμη: ενδημία, επιδημία, επιδημική έξαρση, πανδημία. Όροι που τελευταία μπήκαν για καλά στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Έννοιες με βαθιά σημασία και έντονο συσχετισμό με την ζωή μας και την καθημερινότητά μας.

Επιδημία , κάτι που συμβαίνει στους ανθρώπους (δήμους).

Επιδημιολογία: ο κλάδος που μελετά αυτά που συμβαίνουν στους ανθρώπους.

Ορισμοί για το τι είναι «επιδημιολογία» έχουν δοθεί πάμπολλοι και σε όλους γίνεται αναφορά στο βασικό ρόλο του κλάδου στη διερεύνηση των αιτίων των νοσημάτων. Εξίσου σημαντικός, όμως, είναι και ο ρόλος της στην εξαγωγή συμπερασμάτων και στην εφαρμογή τους για λήψη μέτρων για τον έλεγχο των ασθενειών. Ίσως ο πιο πλήρης και περιεκτικός ορισμός της επιδημιολογίας είναι αυτός του Τζων Λαστ: “The study of the distribution and determinants of health-related states or events in specified populations  and the application of this study to the control of health problems” (John Last, 1995). Δηλαδή, “Επιδημιολογία είναι η μελέτη της κατανομής καταστάσεων και παραγόντων που σχετίζοτονται με την υγεία και η εφαρμογή αυτής της μελέτης στον έλεγχο προβλημάτων υγείας.”

Ο κλινικός γιατρός ασχολείται με τη διάγνωση και την αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων σε άτομα, η επιδημιολογία ασχολείται με τη διερεύνηση προβλημάτων υγείας στην κοινότητα και μελετά τρόπους για την επίλυσή τους και για την πρόληψη της επανεμφάνισής τους στο μέλλον. Η διερεύνηση και ο καθορισμός μεταβλητών παραγόντων που σχετίζονται με την υγεία αποτελεί τη βάση για διαμόρφωση πολιτικής στο χώρο της δημόσιας υγείας.

Ενδημία, επιδημία, επιδημική έξαρση, πανδημία είναι βασικές έννοιες στην επιδημιολογία.

Ενδημία είναι μια κατάσταση που περιγράφει τη σταθερή παρουσία ενός νοσήματος μέσα σε ένα πληθυσμό.

Επιδημία είναι η εμφάνιση περιστατικών ενός νοσήματος σε δεδομένη χρονική περίοδο σε ένα πληθυσμό από όπου απουσίαζε προηγουμένως ή η εμφάνισή τους σε συχνότητα που ξεπερνά αυτή της ενδημικής κατάστασης. Επιδημική έξαρση (outbreak) είναι επιδημία μικρής έκτασης.

Για παράδειγμα, η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι ενδημική και κυρίως την άνοιξη, εφόσον εμφανίζονται κάθε χρόνο αυτή την περίοδο γύρω στα 3-4 περιστατικά. Όμως, το 1996 σημειώθηκε μια αύξηση των περιστατικών, που έφθασαν τα  35   , και καταγράφτηκε ως επιδημία ιογενούς μηνιγγίτιδας.

Πανδημία είναι η εξάπλωση μιας επιδημίας έξω από τα εθνικά σύνορα και η παρουσία περιστατικών σε πολλές χώρες ταυτόχρονα. Σήμερα γίνεται καθημερινά λόγος για πανδημία της γρίπης Α (και διαχρονικά άλλων μορφών της γρίππης), εφόσον επηρεάζονται πολλές χώρες ταυτόχρονα από την ύπαρξη περιστατικών. Η παγκόσμια κατάσταση σε σχέση με το HIV/AIDS χαρακτηρίζεται επίσης ως πανδημία, εφόσον όλες ανεξαίρετα οι χώρες έχουν επηρεαστεί σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Σε ιστορικούς χρόνους αναφέρονται οι φοβερές πανδημίες πανώλους, ευλογιάς, χολέρας, τύφου – αλλά και άλλων μολυσματικών ασθενειών, που συχνά δεν είναι εύκολο να καθοριστεί η ακριβής τους φύση μέσα από περιγραφές που έχουν διασωθεί. Σε επόμενα άρθρα θα δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες γύρω από τις πανδημίες, από την αρχαιότητα μέχρι τους σύγχρονους χρόνους.

Επιδημία είναι όρος που παραπέμπει αυτόματα σε κάτι το μολυσματικό. Η επιδημιολογία θεωρείται συχνά ότι είναι ο κλάδος που μελετά τα λοιμώδη νοσήματα και αυτό είναι αναμενόμενο εφόσον εξελίχθηκε σταδιακά στο πέρασμα των αιώνων μέσα από τη μελέτη των βασικών αιτίων νοσηρότητας και θνησιμότητας, που μέχρι και τα τέλη περίπου του 19ου – αρχές του 20ου αιώνα ήταν οι μολυσματικές ασθένειες. Σήμερα, όμως, έχει αλλάξει το προφίλ της υγείας των πληθυσμών και στις δυτικές χώρες κύριες ασθένειες είναι τα χρόνια μη μεταδοτικά νοσήματα, ενώ η συχνότητα αυτών των νοσημάτων αυξάνεται και στις πλείστες αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ παραμένει ταυτόχρονα ψηλή και η συχνότητα των λοιμωδών νοσημάτων. Ο όρος επιδημία αναφέρεται πια εξίσου σε μεταδοτικά και μη μεταδοτικά νοσήματα, όπως πχ ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες, ψυχιατρικά προβλήματα, αλλά και σε καταστάσεις που επηρεάζουν την υγεία, όπως παχυσαρκία, ατυχήματα, κάπνισμα, χρήση ναρκωτικών, αυτοκτονίες κά.

Η επιδημιολογία είναι ένας συναρπαστικός κλάδος που ασχολείται με ποικίλα επιστημονικά θέματα που σχετίζονται με την υγεία, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζουν στενό συσχετισμό με την εξελικτική ιστορική πορεία της Ανθρωπότητας και συνδέονται άρρηκτα με τη φύση και τη διαμόρφωση του προφίλ των διαφόρων κοινωνιών. Αυτό που προτείνουμε είναι μέσα από μια σειρά άρθρων να παρουσιάσουμε διαδοχικά την ιστορική πορεία της ιατρικής και της επιδημιολογίας μέσα από τους αιώνες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τις βασικές αρχές και πτυχές της επιδημιολογίας και της επιδημιολογικής έρευνας, τους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία και την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους, τις αρχές της πρόληψης, την επιδημιολογία των λοιμωδών νοσημάτων και των χρόνιων νοσημάτων και την αναλυτική περιγραφή της επιδημιολογίας συγκεκριμένων ομάδων ασθενειών και διαφόρων παθήσεων, καθώς και διαφόρων νοσηρών παραγόντων και καταστάσεων.

.