Αξιολόγηση υπηρεσιών υγείας
Όλα τα υγειονομικά συστήματα για να συνεχίσουν να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες προς τους πολίτες και ταυτόχρονα να τις παρέχουν με χαμηλό κόστος και ανταγωνιστικές τιμές, θα πρέπει, εκτός των άλλων, να αξιολογούνται συνεχώς, ανεξάρτητα του αν ανήκουν στον ιδιωτικό ή το δημόσιο τομέα.
Ιδιαίτερα με την ψήφιση και μετά από ένα χρονικό διάστημα την υποχρεωτική οδηγία της Ε.Ε. για την διασυνοριακή υγεία (cross border) γίνεται πιο επιτακτική η συνολική αναδιοργάνωση των υγειονομικών συστημάτων μέσω της αξιολόγησής τους.
Τι ορίζουμε ως αξιολόγηση
Αξιολόγηση είναι η εκτίμηση με συστηματικό τρόπο του βαθμού επίτευξης προσχεδιασμένων και προκαθορισμένων σκοπών και στόχων μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της αξιολόγησης
Τα βασικά στοιχεία που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι:
- Η αποδοτικότητα
- Η αποτελεσματικότητα
- Η Επιστημονική και Τεχνολογική ποιότητα
- Η Επάρκεια
- Η επίδοση
- Η επίπτωση
- Η οικονομική διάσταση
Ποιοι είναι οι τύποι της αξιολόγησης
Ο βασικοί τύποι είναι:
- Ανάλυση κόστους – οφέλους
- Ανάλυση κόστους – αποτελεσματικότητας
- Ανάλυση κόστους – χρησιμότητας
- Ανάλυση της ελαχιστοποίησης του κόστους
- Ανάλυση κόστους – ασθένειας
- Ανάλυση της ποιότητας της ζωής
Θα αναφέρω επιγραμματικά δύο λόγια για κάθε τύπο αξιολόγησης:
Α. Ανάλυση κόστους αποτελεσματικότητας
Με αυτόν το τύπο της αξιολόγησης τα διαφορετικά είδη του κόστους μεταφράζονται σε οικονομικές μονάδες και ακολούθως συγκρίνονται και αποτιμώνται σε φυσικές μονάδες.
Παράδειγμα:
Το κόστος νοσηλείας στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) , ένας πολυτραυματίας μέσης ηλικίας για χρονική περίοδο πάνω από 20 ημέρες είναι πολύ μεγάλο, αλλά η αποτελεσματικότητα της νοσηλείας το αντισταθμίζει με τον αριθμό χρόνων ζωής που προσέφερε στον ασθενή.
Β. Κόστος ωφέλειας
Στην ανάλυση αυτή τα κόστη μεταφράζονται σε οικονομικές μονάδες και είναι δυνατόν να συγκριθούν ανόμοια στοιχεία και καταστάσεις.
Παράδειγμα :
Το κόστος ανέγερσης ενός Νοσοκομείου, σε σύγκριση με το κόστος ανέγερσης μιας ιδιωτικής κλινικής ή ενός αντίστοιχου νοσοκομείου στο εξωτερικό. Με τη μέθοδο αυτή δεν μπορούν να συγκριθούν μεγέθη βελτίωσης της ποιότητας υπηρεσιών υγείας αλλά με τη μέθοδο κόστους – αποτελεσματικότητας.
Γ. Κόστους – χρησιμότητας
Στην ανάλυση αυτή χρησιμοποιούνται αρχικά οικονομικές μονάδες κόστους, οι οποίες συγκρίνονται και μεταφράζονται σε φυσικές μονάδες που περικλείουν ποιότητα και χρησιμότητα, ως αποτέλεσμα.
Παράδειγμα:
Το κόστος νοσηλείας σε ΜΕΘ (σε οικονομικές μονάδες) συγκρίνεται με την παρεχόμενη ποιότητα ζωής ( τα κερδισμένα ποιοτικά σταθμισμένα χρόνια ζωής).
Δ. Ελαχιστοποίηση του κόστους
Χρησιμοποιείται κυρίως όπου προσχεδιασμένα αποτελέσματα είναι δυνατόν να επιτευχθούν με ισοδύναμη μεθοδολογία και το χαμηλότερο δυνατό κόστος.
Παράδειγμα:
Η ανάλυση – ελαχιστοποίηση του κόστους με ομοειδή φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση συγκεκριμένης πάθησης.
Ε. Κόστος – Ασθένεια
Λαμβάνονται υπόψη τα κόστη που απαιτούνται / πραγματοποιούνται για την αντιμετώπιση συγκεκριμένης νόσου σε σχέση με τις οικονομικές επιπτώσεις αυτής.
Παράδειγμα:
Η αντιμετώπιση μορφών μιας ασθένειας και οι οικονομικές επιπτώσεις αυτής τόσο στο εξωτερικό περιβάλλον (κοινωνικές επιπτώσεις), όσο και στην καθ΄αυτήν παροχή υπηρεσιών υγείας.
Στ΄ Ανάλυση της ποιότητας της ζωής
Μετρά και αξιολογεί τις επιπτώσεις της παροχής υπηρεσιών υγείας στην ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Μεταξύ των πλέον διεθνώς διαδεδομένων και αποδεκτών εργαλείων για την μέτρηση της ποιότητας ζωής ενός πληθυσμού ως σύνολο ή ως γενική ή ειδική κατηγορία ασθενών , είναι τα EQ – SE, SF-36, SF-12 εργαλεία (Sickness Impact Profile Nottingham Health Profile Euro Qol).
Μεθοδολογία Αξιολόγησης
Τα απαιτούμενα στοιχεία :
α. Ο ορισμός του κυρίως μέρους της αξιολόγησης
β. Οι προσχεδιασμένοι στόχοι
γ. Η μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί
δ. Η συλλογή και ανάλυση στοιχείων
ε. Τα αποτελέσματα
α. Το κύριο μέρος της αξιολόγησης μπορεί να περιλαμβάνει μεμονωμένες υπηρεσίες υγείας, ή ενός τμήματος του Νοσοκομείου (Κλινική, εργαστήριο, ΜΕΘ κ.λ.π), ή μία ομάδα Νοσοκομείων, ή μίας υγειονομικής περιφέρειας.
β. Οι προσχεδιασμένοι στόχοι διακρίνονται σε ,
- Κύριους
- Ειδικούς / υποστηρικτικούς
- 1. Κύριοι : Καθορίζονται τα αποτελέσματα που θα πρέπει να προκύψουν από την αξιολόγηση, χωρίς λεπτομέρειες.
- 2. Ειδικοί : Χαρακτηρίζονται από λεπτομέρειες και λεπτομερείς περιγραφές και εξειδίκευση ανά κατηγορία και τομέα.
γ. για τη συλλογή / ανάλυση στοιχείων και εξαγωγή αποτελεσμάτων, όλοι οι στόχοι θα πρέπει να είναι μετρήσιμα μεγέθη και να εκφράζονται σε αριθμητική μορφή και να παρακολουθούνται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Οι πηγές δεδομένων αποτελούν οι κάθε είδους βάσεις δεδομένων, μελέτες, στατιστικές, έρευνες, αξιολογήσεις, Ιατρικές μελέτες και δημοσιεύσεις.
Δείκτες Αξιολόγησης
Δείκτες απόδοσης Μονάδας
Οι δείκτες αξιολόγησης θεωρούνται τα κύρια εργαλεία για την αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας. Τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα θα πρέπει να είναι:
- Εγκυρότητα
- Αξιοπιστία
- Ευαισθησία
- Εξειδίκευση
Με βάση την Π.Ο.Υ διακρίνονται σε 5 βασικές κατηγορίες:
α. Δείκτες υγειονομικής πολιτικής
β. Κοινωνικοοικονομικοί δείκτες
γ. Επίπεδο υγείας πληθυσμού
δ. Παροχή υπηρεσιών υγείας
ε. Κάλυψη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας
Για τον υπολογισμό απόδοσης μεμονωμένων μονάδων υγείας οι δείκτες αποτελούν μέτρο συσχέτισης της υφιστάμενης (πραγματικής) και της μέγιστης δυνατής προσφοράς υπηρεσιών υγείας της υγειονομικής μονάδας.
Στην πραγματικότητα η μέτρηση της απόδοσης μιας μονάδας υγείας, καθορίζεται από μία σειρά διαδοχικών αλληλοεπιδράσεων διαφορετικών παραγόντων, που ξεκινούν από το προσωπικό, την Ιατρική Τεχνολογία, την ΙΤ τεχνολογία, την δομή, την οικονομική διαχείριση και φτάνει στο Management.
Οι κύριοι δείκτες είναι ,(ενδεικτικά) :
α. Μέση διάρκεια νοσηλείας
β. Μέσος χρόνος αδράνειας κλίνης
γ. Μέση κάλυψη κλινικής
δ. Ποσοστό μειώσεως Ενδονοσοκομειακών Λοιμώξεων
ε. Ποσοστό μείωσης επαναεισαγωγών
στ. Ικανοποίηση των ασθενών
ζ. Αριθμός επεμβατικών πράξεων ανά επαγγελματία υγείας
Η διαδικασία της αξιολόγησης αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την διαχείριση του Συστήματος Υγείας και την προαγωγή του ποιοτικά και παίζει καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό μελλοντικών πολιτικών.
